In het menselijke lichaam lopen processen volgens verschillende ritmes:
- ultradiaan – korter dan een dag bv. concentratie
- circadiaan – ongeveer een dag bv. de slaapcyclus
- infradiaan – langer dan een dag bv. de menstruatiecyclus
De bekendste infradiaanse cyclus bij mensen is de menstruatiecyclus bij vrouwen. Die duurt ongeveer 28 dagen, tussen de 21 en 35 dagen gemiddeld.
De menstruatiecyclus wordt bepaald door een complex samenspel van hormonen, voornamelijk de volgende vier:
- follikelstimulerend hormoon
- luteïniserend hormoon
- oestrogeen
- progesteron
Deze hormonen fluctueren doorheen de cyclus waardoor verschillende fasen ontstaan. Er zijn vier duidelijke fasen te onderscheiden: de folliculaire fase, ovulatie, de luteale fase en menstruatie.
In de folliculaire fase stijgt oestrogeen geleidelijk. Onder invloed van dit hormoon wordt het slijmvlies in de baarmoeder opgebouwd. Ook beginnen in de eierstokken enkele follikels te rijpen als voorbereiding op de eisprong tot wanneer één follikel dominant wordt. De folliculaire fase duurt rond de 14 dagen, maar kan variëren in lengte.
Tijdens de ovulatie laat de dominante follikel haar eicel los. Deze eicel reist dan door de eileider richting de baarmoeder. Dit is de meest vruchtbare periode en duurt één tot twee dagen. Tijdens de reis van de eierstok naar de baarmoeder kan de eicel bevrucht worden door een zaadcel.
Volgend op de ovulatie start de luteale fase. Na de ovulatie daalt de hoeveelheid oestrogeen en neemt progesteron toe. Onder invloed van dit hormoon bereidt de baarmoeder haar voor op een mogelijke zwangerschap. De luteale fase duurt ongeveer 14, maximum 17 dagen.
Wanneer er geen sprake is van een zwangerschap, nemen de hormonen weer af. Dit zorgt ervoor dat het slijmvlies aan de baarmoederwand wordt afgebroken en wordt afgestoten samen met de onbevruchte eicel.
Onder invloed van de hormonen vinden nog andere cycli plaats in het lichaam van vrouwen. Zo zullen doorheen de cyclus ook basale lichaamstemperatuur, baarmoederhalsslijm (afscheiding), stemming, libido, eetlust enz. verschillen. Deze factoren kunnen aanwijzingen zijn voor vruchtbaarheid en gezondheid in het algemeen.